ΣΤΡΑΤΗ ΔΟΥΚΑ
«ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΥ»
Στα 1928 δύο άντρες συναντώνται στο καφενείο ενός χωριού της Πιερίας.
Ο ένας είχε αιχμαλωτισθεί πριν 6 χρόνια από τους Τούρκους στη Μικρασιατική
καταστροφή. Μέσα από τρομακτικές βαναυσότητες, καταφέρνει να δραπετεύσει μαζί
με έναν σύντροφό του και μετά από περιπλανήσεις και παραπλανήσεις - καθώς
υποδύεται τον Τούρκο - στο εχθρικό έδαφος και στο εχθρικό ανθρώπινο περιβάλλον,
επιστρέφει στην πατρίδα και αφηγείται την οδύσσειά του.
Ο άλλος, πνευματικός άνθρωπος της εποχής, τον ακούει και καταγράφει ένα μέρος
απ’ αυτήν την αδιανόητη ιστορία στη μνήμη του και το άλλο στο χαρτί, έκθαμβος για
το «ωραίο αυτό λαϊκό λουλούδι του Λόγου» που του προσφέρεται. Θα φύγει στη
Θεσσαλονίκη και θα την υπαγορεύσει ολόκληρη την ιστορία σε συγγενή του
υποδυόμενος με τη σειρά του τον ήρωα. Αποτέλεσμα: ένα έργο υβριδικού
χαρακτήρα (μαρτυρία και μυθοπλασία μαζί), με ιδιαίτερο θεατρικό ενδιαφέρον χάρη
στην παραστατικότητα της αφήγησης και τον γνήσιο λαϊκό λόγο, θεωρούμενο ως
ένα από τα 100 καλύτερα ελληνικά λογοτεχνικά βιβλία των τελευταίων δύο
αιώνων!
Για τον συγγραφέα Στρατή Δούκα (1895-1983 – το 2023 είναι 40 η επέτειος από
την αποδημία του) η «Ιστορία ενός Αιχμαλώτου» είναι ένα έργο ζωής. Από την
πρώτη έκδοση του 1929 μέχρι την τελική του 1962 δεν σταμάτησε να την
επεξεργάζεται και να την βιώνει ξανά και ξανά. Έτσι στην παράσταση, θεατρική
αδεία, δέχεται, κατάκοιτος πια, την «επίσκεψη» του ήρωά του στο ταπεινό του
δωμάτιο, ας πούμε στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Ο ιδιωτικός του χώρος θα
μεταβληθεί πλέον σε πεδίο αναπαράστασης των περιπετειών του αιχμαλώτου
Νικόλα Κοζάκογλου μέχρι το λυτρωτικό τέλος. Ένα τέλος που προσφέρει των
«παθημάτων κάθαρσιν» και για τους δύο. Και για τον «Αιχμάλωτο» που το
πρόσωπό του αποκτά το ιστορικό του βάρος, αλλά και για τον συγγραφέα που
δικαιώνεται ηθικά σε μια εποχή οι ανάγκες της επιβίωσης τον έχουν τσακίσει, όπως
και πολλούς πνευματικούς ανθρώπους άλλωστε της εποχής του.
Στην παράσταση της «Ιδιόμελον Art» προτιμήσαμε το κείμενο της α’ έκδοσης του
1929 για την αμεσότητά της, και τον προφορικό της λόγο απαλλαγμένο από
οποιοδήποτε στοιχείο λογοτεχνικής «κατασκευής» που εμφιλοχώρησαν στις
κατοπινές εκδόσεις του κειμένου.
Προκρίναμε τη «δίφωνη» αφήγηση από τον πρωταγωνιστή ήρωα και από τον
συγγραφέα. Ο δεύτερος επωμίζεται, μεταμφιεζόμενος διαδοχικά, όλες τις φωνές των
συμπατριωτών αλλά και των ξένων (ντόπιων Τούρκων) που με τον έναν ή άλλον

τρόπο (φιλικό και εχθρικό) συνέβαλαν στο καθαρτήριο τέλος αυτής της απίστευτης
περιπέτειας.
Η σκηνοθετική, σκηνογραφική και μουσική επιμέλεια έγινε από τον Μανώλη
Γιούργο.
Στον ρόλο του «Αιχμαλώτου» ο Νεκτάριος Παπαλεξίου. Στον ρόλο του συγγραφέα
ο Γιάννης Παπαθύμνιος.
Η παράσταση έχει επετειακό χαρακτήρα τόσο για την 100 η επέτειο της
Μικρασιατικής Καταστροφής (1922), όσο και για τα 40 χρόνια από την
αποδημία του Στρατή Δούκα (1983).